ARDAHAN'IN GÖLLERİ

ÇILDIR GÖLÜ : Doğu Anadolu bölgesinin Van Gölü’nden sonra en büyük gölüdür. 115 km2olan bu göl, Kısır Dağı ile Akbaba Dağı arasında yer almaktadır.
         Kuzey-Batı yönünde uzanan Singer sırtları Çıldır Gölü ile Çıldır Ovası’nı birbirinden ayırır. Bu halde göl her tarafından kendisine doğru dikilen yüksek dağlarla çevrilmiştir. Bu bakımdan gölün Çıldır tarafı daha düzlüktür. Bu taraftaki kıyılarda ince ince düzlükler ve kumlu plajlar vardır.
        Göl; kar suları, kaynaklar ve her iki dağdan inen küçük çaylarla beslenmekte olup, suları tatlıdır. Göl güneye doğru gitgide daralır. Kamervan Adası’ndan sonra dar Zavot Bo azı’ndan ötede küçük bir genişleme daha yapar. Genişleme yaptğı buraya Küçük Göl’de denir. Gölün fazla suları belirli bir akıntı ile bu boğaza doğru toplanır ve buradan sonra hızlı bir akışla ve Telek Suyu adıyla gölden çıkarak Kars Çayı’na doğru akar. En fazla akış yazın olur (10-15 m3.), yaz sonlarına doğru ise akış çok azalır, saniyede 3 m3’e kadar düşer. Rakımı 1950 m olan Çıldır Gölü’nün yüzeyi kış aylarında buzla kaplanmaktadır. 
        Gölün kuzeydoğu kıyısına yakın bir yerinde, bir dönüme yakın bir genişlikte Akçakale veya Kuşadası olarak adlandırılan ve bir yarımadanın kopmasından ortaya çıkan küçük bir ada bulunmaktadır. Bu ada üzerinde çeşitli kuş türleri barınır: Karabatak, Balıkçıl, Tulumboğaz ve Martı bunların en önemlileridir. Bu kuşlar Kışın Karadeniz’e göç ederler.
        Çıldır gölü balık açısından oldukça zengindir. Kıyılardaki dere ağızlarında alabalık bulunur. Gölde en çok bulunan balık türü sazan balığıdır. Gölde tatlı su kefali de vardır.

 AKTAŞ (HOZAPIN) GÖLÜ : Çıldır Ovası’nın kuzeybatı kesiminde 22 km2’kadar bir alan kaplayan Aktaş (Karsak, Hozapın) Gölü’nün yarısı ülke sınırları içerisindedir. Yüksekliği 1794 m. olan göl kapalı bir havza halindedir ve alanı gitgide daralmaktadır. Gölün suları sodalıdır. Gölde devamlı hareket halinde bulunan 12 adacık vardır. İlkbaharda göl yatağından taşan sular bir akıntı oluşturur ve bu akıntıya Zigaristav Deresi denir.

AYI GÖLÜ : Arsıyan Dağı ile Cin Dağı arasında yer alıp 0,5 km2 kadar bir alana sahiptir. Göl kenarından çok sayıda küçük kaynak çıkmakta ve bu sular gölü beslemektedir. Gölden taşan suların oluşturduğu ve Hanak ilçemize doğru Cin Dağı’nın diplerini izleyerek akan Ayı deresinden, yaz aylarında yöre halkı hayvan sulamada faydalanmaktadır.

 KARAGÖL (VAKLA) GÖLÜ : Arsıyan Dağı’nın Posof tarafında Baykent (Vahla) ve Alabalık (Sayho) Köyleri yakınlarında bulunmaktadır. Düz bir alanda yer alan gölün çevresi çimenlik olup Alabalığı boldur. Gölden çıkan küçük bir dere Posof ilçemize doğru iner.

 BALIK GÖLÜ : Posof İlçemiz sınırlarında Kanlıdağ’ın kuzey tarafında bulunur. Küçük bir alanı kaplayan gölde alabalık ve kunduz bulunur.

KANLIGÖL : Posof ilçemiz Eminbey (Cilvana) Köyü’nün batısında (Gümüşkavak) Zendar ve Civantel (İncedere) Köyleri arasında sekiz dekar (8.000 m2) kadar bir alanı kaplamaktadır. Göl suları derin olup, kenarları sazlık ve bataklıktır. Gölde sazan balığı bulunmaktadır. 

AYAZ GÖL : Posof ilçemizde Eminbey (Cilvana) köyünün hemen doğusunda 10 dekar genişliğinde küçük bir düzlüğün ortasında ve 20-30 m. derinliktedir. Gölde balık bulunmamaktadır. 

SAGRE’NİN GÖLLERİ : Posof ilçe merkezinin 6 km. kadar do usunda Sagre ile Al Köyü yakınlarında birbirine yakın olan Sülüklü ve Kamışlık Göllerinin genel ismine Sagre’nin gölleri denir. 

DAVAR GÖLÜ : Posof ilçemizin batısında Hırhat Dağının kuzey tarafında 3 dekar genişliğindedir. Gölde balık bulunmamaktadır.

ARİLE (BALIK) GÖLÜ : Posof ilçemizin Doğusunda, Gürcistan sınırına yakın Süngülü (Arale)Köyünün yanında sekiz dönüm kadar genişliğindedir. Gölde alabalık boldur. Gölün kenarları çıplak ve kumludur.

NEHİRLER

KURA NEHRİ:Yurdumuzda Doğu Anadolu Bölgesi’nden doğup Azerbaycan topraklarındaAras ırmağı ile birleşerek Hazar Denizi’ne dökülen akarsuyun toplam 1515 km. olan çığırının 189 km’lik bölümü Türkiye sınırları içindedir.
        Kura ırmağı, Doğu Anadolu bölgesinin kuzeydoğu kesimindeki Allahuekber Dağlarının kuzey yamaçlarından doğan Kayınlıkdere, Türkmendere (Sarmi Deresi) ve Kura (Gür) Çayı’nın, Göle Ovası’nın kuzeybatısında birleşmesiyle oluşur. Kura yada Gür adı, bazı kaynaklarda ırmağın tümü için kullanılır.
        Kura Irmağı, Akkiraz (Kertene) Köyü’nün doğusundan başlayıp bir süre Türkiye-Gürcistan sınırında aktıktan sonra Kurtkale yakınlarındaki Tavşan sırtı yöresinde Gürcistan’a oradan da Azerbaycan topraklarına ulaşır ve Aras Nehri ile birleşerek Hazar Denizine dökülür. Türkiye’de su toplama alanı 4852 km2’dir. Ortalama debisi ise, Türkiye’deki yukarı çığırında 25 m3/sn’dir. Irmağın suları nisanda en yüksek düzeyine erişir. Yatağında en az suyun bulunduğu ay genellikle eylül ve ekim aylarıdır.